سناریویی برای یک انتخاب | یک پلان از شکاف بین فیلمسازان و مسئولان در مشهد
حواشی انتخاب رئیس جدید انجمن سینمای جوان خراسان رضوی، با دغدغه‌های فیلمسازان خراسان رضوی روبه‌رو است؛ نگرانی‌هایی که نشان‌دهنده بی‌توجهی به نظرات هنرمندان در فرایند تصمیم‌گیری است.
به گزارش شهرآرانیوز، در دنیای سینما، هر قاب و هر سکانس بازتاب ذهن خلاق فیلم‌سازانی است که با تمام وجود به هنر و روایت زندگی پرداخته‌اند. فیلمسازان، به‌ویژه در شهر‌هایی با پیشینه فرهنگی‌و‌هنری همچون مشهد، نه تنها خالقان آثار هنری‌اند، بلکه نمایندگان نگاه هنری یک جامعه نیز محسوب می‌شوند. از همین رو‌ست که نادیده گرفتن این هنرمندان در فرایند تصمیم‌گیری و انتخاب‌هایی که مستقیماً بر سرنوشت سینماگران تأثیر می‌گذارد، جای تأمل دارد. انتخاب رئیس انجمن سینمای جوان خراسان رضوی، که از مهم‌ترین نهاد‌های سینمایی برای حمایت از فیلمسازان جوان به شمار می‌رود، یکی از این موارد است؛ مسئله‌ای که این روزها مهم‌ترین دغدغه فیلمسازان مشهدی شده است. با وجود اینکه هنوز تغییر رسمی در ریاست انجمن سینمای جوان مشهد اتفاق نیفتاده و نام رئیس انجمن روی سایت این انجمن تغییری نکرده، وضعیت این جایگاه در دفتر مشهد بلاتکلیف بوده و بحث بر سر روی‌کار‌آمدن ریاست جدید بسیار داغ است؛ به نحوی که فیلمسازان مشهدی را درباره آینده مدیریت راهبردی این انجمن نگران کرده است. هنرمندان معتقدند که انتخاب، تصمیمی نیست که تنها به یک نام یا جایگاه اداری محدود شود، بلکه آینده فیلم‌سازی در این استان و مسیر رشد و پرورش استعداد‌های جدید را رقم می‌زند و جای پرسش باقی می‌ماند که چرا در چنین انتخاب مهمی، صدای فیلمسازان شنیده نشده و نظرات آنان در این فرایند جایی نداشته است؟
این گزارش حاصل گفت‌و‌گو با چند فیلم‌ساز مشهدی است که دغدغه‌هایشان درباره فرایند انتخاب رئیس جدید انجمن سینمای جوان را بیان کرده‌اند.
لزوم شناخت عمیق از سینما در مدیریت انجمن سینمای جوان
امیراطهر سهیلی، فیلم‌ساز مطرح مشهدی، با تأکید بر ضرورت داشتن تخصص در حوزه سینما برای تصدی مسئولیت انجمن سینمای جوان، می‌گوید: مدیریت انجمن سینمای جوان نیازمند آشنایی کامل با سازوکار سینما، جوانان فیلم‌ساز و نیاز‌های آنان است. فردی که این مسئولیت را برعهده می‌گیرد باید بتواند ظرفیت‌های موجود را شناسایی کند و در مسیر رشد آنها گام بردارد.
او ادامه می‌دهد: انجمن سینمای جوان یک نهاد سینمایی بوده و طبیعی است که رئیس آن باید از دل سینما بیاید؛ نه از حوزه‌های دیگر.
کارگردان فیلم «زنانی که با گرگ‌ها دویده‌اند» در ادامه، با اشاره به شنیده‌هایش درباره گزینه اصلی تصمیم‌گیرندگان برای این مسئولیت توضیح می‌دهد: آیا واقعاً در شهری مثل مشهد که پر از فیلمسازان توانمند است، کسی وجود ندارد که بتواند این مسئولیت را به عهده بگیرد؟ آیا باید به گزینه‌ای خارج از این حوزه که تخصصش در هنر‌های نمایشی است، اعتماد کرد؟ این تصمیم، نه‌تنها نارضایتی فیلمسازان را به همراه دارد، بلکه می‌تواند به‌نوعی بی‌احترامی به هنرمندان این شهر تلقی شود.
به هیچ‌یک از فیلمسازان مشهدی پیشنهادی مبنی بر مدیریت انجمن سینمای جوان داده نشده است و هیچ‌یک از آنها گزینه پیشنهادی برای این مسئولیت نیست.
سهیلی در پاسخ به این پرسش که چه‌کسی می‌تواند گزینه مناسبی برای مدیریت انجمن باشد، بیان می‌کند: در مشهد افراد شایسته و باتجربه‌ای هستند که دغدغه سینما و هنرمندان جوان را دارند. یکی از مشکلات اساسی ما، نگاه انحصاری برخی مدیران است. این نگاه باعث می‌شود بسیاری از استعداد‌های جوان نادیده گرفته شوند. از سوی دیگر، رئیس انجمن نباید کسی باشد که تنها گروه خاصی را مورد حمایت قرار دهد؛ بلکه باید بتواند فرصت‌های برابر برای همه هنرمندان ایجاد کند.
کارگردان تله‌فیلم «طُرقه» در ادامه صحبت‌های خود به تجربه شخصی‌اش از تعامل با انجمن سینمای جوان خراسان رضوی اشاره می‌کند: من از زمانی که مدیریت قبلی انجمن تغییر کرد، دیگر به این نهاد مراجعه نکردم. دلیلش هم این بود که احساس می‌کردم فضای انجمن دیگر آن حمایت و پویایی لازم را ندارد. این بی‌اعتمادی در میان بسیاری از همکارانم نیز وجود دارد.
سهیلی ادامه می‌دهد: تا جایی که من مطلع هستم، به هیچ‌یک از فیلمسازان مشهدی پیشنهادی مبنی بر مدیریت انجمن سینمای جوان داده نشده است و هیچ‌یک از آنها گزینه پیشنهادی برای این مسئولیت نیست.
او ضمن درخواست برای شفافیت و پاسخ‌گویی از سوی مسئولان، خاطرنشان می‌کند: انتخاب مدیر انجمن باید با نظر هنرمندان و فیلمسازان انجام شود. ما خواستار شفاف‌سازی درباره معیار‌های انتخاب و بررسی دقیق صلاحیت افراد هستیم.
جایگاه فیلمنامه در رشد سینمای مشهد
ذوقی‌نیا، از دیگر فیلمسازان مشهدی، با بیان انتقاداتی نسبت به عملکرد گذشته انجمن، تأکید می‌کند: یکی از مشکلات اساسی در سال‌های اخیر این بوده که فیلمسازان جوان ناچار بودند تنها بر موضوعات خاص تمرکز کنند؛ به‌عنوان مثال، من خودم دو فیلمنامه به انجمن ارائه دادم که به دلیل موضوع‌محورنبودن، رد شدند. این در حالی است که هنر باید نگاه شخصی و خلاقانه فیلمسازان را تقویت کند، نه آنکه آنها را محدود به چهارچوب‌های ازپیش‌تعیین‌شده نماید.
ما در مشهد فیلم‌سازانی داریم که تجربه و شناخت کافی از سینما و فیلم‌سازی دارند؛ بنابراین باید دقت شود به‌جای استفاده از ظرفیت‌های داخلی، گزینه‌هایی انتخاب نشوند که ارتباط مستقیم با سینما ندارند.
او با تأکید بر اهمیت فیلمنامه در فرایند فیلم‌سازی توضیح می‌دهد: مشکل اصلی ما این است که اغلب، فیلم‌نامه‌های ضعیف تولید می‌شود و این ضعف به تولید فیلم‌های کم‌کیفیت منجر می‌شود. وقتی فیلم‌سازی این‌قدر پرهزینه شده، چرا باید پول و وقت صرف ساخت فیلم‌های بی‌کیفیت کنیم؟ مدیر انجمن باید کسی باشد که بتواند کیفیت را بر کمیت ترجیح دهد و فیلم‌نامه‌های قوی‌تری را برای تولید حمایت کند؛ بنابراین باید در انتخاب این مدیر دقت شود.
کارگردان فیلم «نرموک» با اشاره به گزینه‌های داخلی مشهد که برای مدیریت انجمن مناسب‌تر به نظر می‌رسند، بیان می‌کند: ما در مشهد فیلم‌سازانی داریم که تجربه و شناخت کافی از سینما و فیلم‌سازی دارند؛ بنابراین باید دقت شود به‌جای استفاده از ظرفیت‌های داخلی، گزینه‌هایی انتخاب نشوند که ارتباط مستقیم با سینما ندارند.
ذوقی‌نیا توضیح می‌دهد: گرچه نگاه تئاتری می‌تواند به برخی جنبه‌های هنری فیلم‌ها کمک کند، اما مدیریت انجمن سینمای جوان باید کسی باشد که فرآیند تولید فیلم را به‌خوبی درک کند و به نیاز‌های فیلمسازان جوان پاسخ دهد. نگرانی من این است که با این انتخاب، توجه به فیلم‌سازی در مشهد افت کند و تنها به جنبه‌های تئوری پرداخته شود.
مدیر انجمن سینمای جوان باید از جنس سینما باشد
احسان غفوریان دراین‌باره می‌گوید: وقتی صحبت از انجمن سینمای جوان می‌کنیم، طبیعتاً نیاز به فردی داریم که نه‌تنها مدیر باشد، بلکه در حوزه سینما و فیلم‌سازی تجربه و موفقیت‌هایی داشته باشد. این جایگاه رسالتی بزرگ دارد؛ کشف استعداد‌ها و حمایت از فیلمسازان. اگر مدیر از جنس سینما نباشد، نمی‌توان انتظار داشت آینده فیلم‌سازی شهر یا استان در مسیر درست حرکت کند. این موضوع مثل آن است که بخواهیم در حوزه موسیقی فعالیت کنیم، بدون اینکه هیچ‌گونه شناخت یا تخصصی داشته باشیم.
مدیر فیلمبرداری فیلم کوتاه «تونل» با انتقاد از نگاه مدیریتی بدون تخصص ادامه می‌دهد: اگر هدف، خدمت واقعی به فیلم‌سازی است، مدیر باید از جنس سینما باشد. هر هنرمندی در حوزه خود ارزشمند است؛ موسیقی، تئاتر، نقاشی، سینما و دیگر هنرها. اما اگر عطش مدیریت مطرح باشد، نتیجه چیزی جز ندانم‌کاری نخواهد بود.
غفوریان تصریح می‌کند: همچنین تصور اینکه مدیران غیرسینمایی می‌توانند باعث تعامل و تبادل خلاقیت میان هنرها شوند، کاملاً اشتباه است. اینکه فردی از تئاتر در حوزه سینما مدیر شود و انتظار داشته باشیم تعامل خلاقانه‌ای بین این دو حوزه ایجاد شود، خیالی باطل است. هر فرد در تخصص خودش موفق‌تر خواهد بود. مدیر واقعی، اهل خدمت است و در حوزه تخصصی خودش فعالیت می‌کند، نه در حوزه‌ای که در آن تجربه‌ای ندارد.
او می‌گوید: اگر فردی خارج از سینما به این سمت برگزیده شود، مقصر اصلی هیئت انتخاب است، نه فرد منتخب. باید پرسید که چرا افراد شایسته و فیلمسازان حرفه‌ای برای این سمت نادیده گرفته می‌شوند؟
مدیر فیلمبرداری فیلم سینمایی «باشه برای فردا» تأکید می‌کند: بهترین مدیر برای انجمن سینمای جوان، کسی است که فیلم‌سازی را تجربه کرده و مسیر دشوار این هنر چندوجهی را لمس کرده باشد. دعوت از افراد متخصص، مجرب و دلسوز برای رسیدن به اجماع نظر در انتخاب مدیر، بهترین راه‌حل است. مدیر سینماگران باید کسی باشد که از رونق فیلم‌سازی لذت ببرد و راهکار‌های عملی برای حمایت از این حوزه داشته باشد.
انجمن سینمای جوان خراسان رضوی باید به رسالت اصلی خود بازگردد
محمدصادق دهقان‌پور نیز با اشاره به تغییر ماموریت‌های انجمن در سال‌های اخیر توضیح می‌دهد: زمانی انجمن سینمای جوان، محلی برای کشف و پرورش استعداد‌ها بود. اما امروز، این رسالت کمرنگ شده و به یک آموزشگاه معمولی تبدیل شده است. حتی برخی آموزشگاه‌های خصوصی امکانات بهتری نسبت به انجمن دارند. این مسئله باعث شده است که هنرمندان و فیلمسازان احساس کنند که نقش حمایتی این نهاد از بین رفته است.
او تاکید کرد: اگر قرار است انجمن به مأموریت اصلی خود بازگردد، باید مدیری انتخاب شود که مسیر فیلم‌سازی را به‌طور کامل تجربه کرده باشد و بتواند چالش‌های این حرفه را درک کند. مدیران باید توانایی ایجاد انگیزه، حمایت و ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای فیلمسازان جوان را داشته باشند.
تدوینگر مستند «املاک ملت» همچنین با انتقاد به روند انتخاب مدیر انجمن سینمای جوان خراسان رضوی ادامه می‌دهد: یکی از مهم‌ترین ایراد‌ها به این روند، عدم مشورت با فیلمسازان و هنرمندان سینما در مشهد است. نمی‌توان تصمیمات مهمی مانند انتخاب مدیر انجمن را بدون در نظر گرفتن نظرات و نیاز‌های جامعه فیلم‌سازی اتخاذ کرد. هنرمندان باید در فرآیند انتخاب، نقش فعالی داشته باشند، چرا که این تصمیمات تأثیر مستقیمی بر فعالیت‌های آنها دارد.
دهقان‌پور در ادامه، با اشاره به بلاتکلیفی مأموریت‌های انجمن می‌گوید: امروز یکی از مشکلات اصلی، نبود یک مسیر روشن برای این نهاد است. انجمن سینمای جوان به یک ساختار اداری و خشک تبدیل شده که از کارکرد‌های اصلی خود فاصله گرفته است. زمانی این انجمن، محلی پرتحرک و الهام‌بخش برای فیلمسازان بود. اما اکنون، فضای آن بیشتر شبیه به یک اداره است که تنها در ساعات مشخصی باز و بسته می‌شود و روح پویای هنر در آن وجود ندارد.
انجمن باید بتواند امکاناتی را فراهم کند که هنرمندان جوان بتوانند ایده‌های خود را به‌صورت عملی پیاده کنند. این نهاد، به جایگاه اصلی خود بازنمی‌گردد مگر اینکه این تعادل به‌درستی برقرار شود.
او همچنین با تاکید بر لزوم تعادل بین آموزش و تولید در انجمن بیان می‌کند: آموزش، بدون حمایت از تولید، نمی‌تواند خروجی مناسبی داشته باشد. انجمن باید بتواند امکاناتی را فراهم کند که هنرمندان جوان بتوانند ایده‌های خود را به‌صورت عملی پیاده کنند. این نهاد، به جایگاه اصلی خود بازنمی‌گردد مگر اینکه این تعادل به‌درستی برقرار شود.
تدوینگر مستند «تولد سرد» در پایان سخنان خود، در خصوص لزوم بازنگری در روند انتخاب مدیران تاکید می‌کند: مسئولیت مدیر انجمن سینمای جوان، صرفاً یک مسئولیت اداری نیست. این جایگاه، نیازمند مدیری است که بتواند با فیلمسازان ارتباطی مؤثر برقرار کند و با تخصص و تجربه خود، نقش حمایتی این نهاد را تقویت کند. اگر این مسئله مورد توجه قرار نگیرد، انجمن نه‌تنها به مأموریت‌های خود دست پیدا نمی‌کند، بلکه اعتماد هنرمندان را نیز از دست خواهد داد.
تأکید بر اهمیت مشورت در انتخاب مدیریت انجمن سینمای جوان مشهد
نسرین شاه‌محمدی، یکی مدیران سابق انجمن سینمای جوان خراسان رضوی، درباره روند انتخاب مدیر این حوزه می‌گوید: روند انتخاب مدیران، به‌ویژه در شهر‌های مهمی مانند مشهد، باید بر پایه مشورت با هنرمندان بومی و مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت بگیرد. این مشورت‌ها نقش مهمی در شناسایی بهترین گزینه برای مدیریت دفاتر ایفا می‌کنند.
به گفته شاه‌محمدی، دفاتر انجمن سینمای جوان نقش مهمی در تربیت نسل جدید فیلمسازان و پیشبرد اهداف فرهنگی استان دارند. او در این‌باره توضیح می‌دهد: مشارکت هنرمندان و مدیران محلی در روند انتخاب، علاوه بر ایجاد حس هم‌افزایی، باعث می‌شود تا مدیریتی آگاه به نیاز‌ها و ظرفیت‌های هنری منطقه انتخاب شود.
این فیلم‌ساز با اشاره به جایگاه مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی در استان‌ها بیان می‌کند: نظر و مشورت مدیرکل ارشاد می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در انتخاب مدیری داشته باشد که ضمن آشنایی با ظرفیت‌های بومی، توانایی اداره مؤثر این نهاد مهم را داشته باشد.
وی بیان می‌کند: باید قبل از تصمیم‌گیری نهایی، جلسه‌هایی با حضور هنرمندان و مدیران استانی برگزار شود تا ضمن شنیدن دغدغه‌ها و نظرات، بهترین گزینه برای مدیریت دفتر انجمن انتخاب شود. این تعامل نه‌تنها به شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها کمک می‌کند، بلکه باعث تقویت ارتباط میان هنرمندان و مدیران خواهد شد.
او درباره اهمیت دفتر انجمن سینمای جوان مشهد می‌گوید: دفتر سینمای جوان مشهد به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مراکز فرهنگی کشور شناخته می‌شود و تصمیمات مدیریتی در این دفتر تأثیری مستقیم بر رشد و توسعه سینمای جوان در منطقه دارد. این اهمیت، لزوم بررسی دقیق و مشورت‌های گسترده را دوچندان می‌کند.
مسیر سینمای جوان باید شفاف و منطبق با نیاز روز باشد
سعید ولی‌زاده، از دیگر فیلمسازان مطرح مشهد، در ابتدا با اشاره به گزینه مدیر جدید انجمن سینمای جوان خراسان رضوی توضیح می‌دهد: اینکه مدیر جدید، خود فیلم‌ساز نیست و مستقیماً به دنبال منافع شخصی در تولید فیلم نخواهد بود، یک نکته مثبت است. چنین مدیری می‌تواند بدون درگیر شدن در رقابت‌های فردی، نگاه کلان‌تری به مسائل داشته باشد. اما این کافی نیست. مهم این است که مسیر انجمن، از تئوری تا اجرا، به‌طور شفاف مشخص باشد.
او ادامه می‌دهد: مشهد به‌عنوان یک کلان‌شهر، مسائل و دغدغه‌های اجتماعی خاص خود را دارد. علاوه بر آن، سینمای رضوی نیز بخشی از هویت این شهر است. اما نباید این‌گونه باشد که هر فیلمی الزاماً باید با موضوعات دینی و رضوی ساخته شود. باید به هنرمندان آزادی داد تا از زاویه‌ای تازه به موضوعات نگاه کنند. حتی در مفاهیم رضوی، می‌توان با رویکردی بهروز و خلاقانه به تولید آثار پرداخت.
کارگردان تله فیلم «کبوتر با کبوتر» با اشاره به نیاز انجمن به تغییر و به‌روزرسانی، تصریح می‌کند: سینما یک هنر پویاست و نیازمند آموزش‌هایی است که با جریان روز دنیا هم‌خوانی داشته باشد. باید اساتیدی جوان و بهروز وارد انجمن شوند تا بتوانند هنرجویان را با مفاهیم جدید و کاربردی آشنا کنند. همچنین، مدیریت انجمن باید در زمینه دعوت از اساتید حرفه‌ای، چه از تهران و چه از سایر نقاط کشور، فعال‌تر عمل کند.
ولی‌زاده درباره رقابت کمرنگ در سینمای مشهد بیان می‌کند: یکی از دلایل عقب‌ماندگی سینمای خراسان، نبود فضای رقابتی است. در تهران، به دلیل عرضه و تقاضای بیشتر، فیلمسازان به‌طور طبیعی در فضایی رقابتی پرورش پیدا می‌کنند. اما در مشهد، به دلیل کمبود تولید و نبود رقابت، استعداد‌ها به‌خوبی شکوفا نمی‌شوند.
او تاکید می‌کند: انجمن سینمای جوان باید نه‌تنها در آموزش، بلکه در حمایت از تولیدات هنرمندان بومی نیز نقش مؤثری ایفا کند. تولید فیلم، نه صرفاً برای ارضای حس کنجکاوی هنرجویان، بلکه برای ایجاد آثار ماندگار، باید در اولویت قرار گیرد.
کارگردان تله فیلم «مسیر روشن» در ادامه به نقش مدیران فرهنگی اشاره می‌کند: متأسفانه برخی از مدیران، با نگاه بسته و نسخه‌برداری از مفاهیم قدیمی، هنرمندان را محدود می‌کنند. این مسئله به‌ویژه در موضوعات رضوی دیده می‌شود، جایی که مدیران به سختی حاضر به پذیرش نگاه‌های جدید و متفاوت هستند. درحالی‌که هنر باید بتواند تلنگری به مخاطب بزند و صورت‌مسئله‌های جدیدی مطرح کند.
برای بازگشت انجمن سینمای جوان به مسیر اصلی خود، باید تعامل و اعتماد بین مدیران و هنرمندان افزایش یابد.
ولی‌زاده در پایان ادامه می‌دهد: برای بازگشت انجمن سینمای جوان به مسیر اصلی خود، باید تعامل و اعتماد بین مدیران و هنرمندان افزایش یابد. مدیران باید به این باور برسند که هنرمندان می‌توانند حتی در مضامین تکراری نیز نگاه تازه‌ای ارائه دهند. این همکاری و اعتماد متقابل، می‌تواند به خلق آثاری منجر شود که هم در جشنواره‌ها بدرخشند و هم نماینده‌ای شایسته برای سینمای خراسان رضوی باشند.
مسئولانی که از پاسخ دادن طفره می‌روند
در پی نظرات و نگرانی‌های فیلمسازان مشهدی، تلاش کردیم تا موضوع را از سمت مسئولان این امر پیگیری کنیم. در حالیکه در این رابطه، رئیس انجمن سینمای جوانان ایران می‌توانست بهترین پاسخگو برای دغدغه‌ها و نگرانی‌های فیلمسازان باشد، اما موفق به گفتگو با بهروز شعیبی نشدیم. حتی برقراری ارتباط با روابط‌عمومی و درخواست مصاحبه از این طریق نیز میسر نبود و پیگیری‌های ما به وحید حسینی، سرپرست معاونت امور استان‌ها ارجاع داده شد. اما از این طریق هم موفق به دریافت پاسخ نشدیم.
این مسئولان مشغله‌های این روزهای خود را دلیل بر پاسخ ندادن اعلام کردند و این درحالی است که سوالات و دغدغه‌های فیلمسازان درباره تصمیمی که بدون نظر آنها ممکن است گرفته شود، همچنان باقی است.
امیدواریم این گزارش نه تنها دغدغه‌های هنرمندان استان را به گوش مسئولان برساند، بلکه موجب تغییر در روند تصمیم‌گیری‌ها شود.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
